تونس مهد انقلاب‌های عربی است. محمّد بوعزیزی تنها آتش به جان خود نزد، بلکه چنان آتشی در جهان عرب برافروخت که هنوز هم شعله‌هایش زبانه می‌کشد.
انقلاب ۱۴ ژانویه‌ی ۲۰۱۱ تونس تا مرز شکست پیش رفت. اگر غنوشی نبود، تونس سرنوشتی بهتر از مصر و لیبی نداشت. کوتاه آمد و قدرت را واگذار کرد تا کشور بماند. وقتی بهار عربی رنگ خزان به خود گرفت و اخوان مصر قدرت را باخت و سرنوشت تلخی پیدا کرد، خیلی زود راشد غنوشی خطر را احساس و به مقتضای آن عمل کرد. بر عکس اخوان مصر که شناختی دقیق از موازنه‌ی قدرت در داخل و منطقه نداشتند، غنوشی نشان داد که سیاستمدار موقعیت‌شناسی است و خوب با پیچ و خم سیاست آشناست و می‌داند چه وقت امتیاز دهد و چه وقت امتیاز بگیرد.
شاید گفته شود ارتش تونس مثل همتای مصری خود سیاست‌زده نیست و همین باعث شد انقلاب این کشور سرنوشت متفاوتی داشته باشد. بله این هم درست است و نافی نقش محوری راشد غنوشی نیست.
رهبر حزب نهضت در انتخابات ریاست جمهوری ٢٠١٤ موقعیت را مناسب ندید و از نامزدی خودداری کرد. امّا درست دو سال قبل از انتخابات ریاست جمهوری تونس در نوامبر ٢٠١٩ زمزمه‌ی کاندیداتوری غنوشی برای این انتخابات به گوش رسید. در آگوست ٢٠١٧ وقتی رهبر حزب نهضت کراوات زد، خیلی‌ها آن را حمل بر رغبت وی برای ورود به این کارزار انتخاباتی کردند. البته زیاد هم بی‌راه نگفتند. بعد از آن رفته رفته منابع نزدیک به این حزب از این احتمال گفتند تا این که عماد خمیری سخنگوی نهضت در بیست و هفتم ژوئن گذشته گفت که راشد غنوشی از کلیه توانمندی‌های لازم برای رئیس جمهور شدن برخوردار است و بر اساس آیین نامه داخلی این حزب غنوشی نامزد اصلی آن در انتخابات ریاست جمهوری ٢٠١٩ است.
خود غنوشی در پنجم می گذشته در مصاحبه با روزنامه شروق با وجود این که تلویحاً گفت رقیب قاید سبسی رئیس جمهور ٨٢ ساله تونس در انتخابات آتی ریاست جمهوری نمی‌شود، در عین حال تأکید کرد که وی بر اساس قوانین داخلی حزب نهضت نامزد این انتخابات خواهد بود، امّا عمل بر مقتضای آن را منوط به محاسبات دقیق داخلی و شرایط هموار منطقه‌ای و بین‌المللی دانست.
این نشان می‌دهد که رهبر نهضت نمی‌خواهد بی‌گدار به آب بزند و فعلاً زود است که تصمیمی نهایی در مورد نامزدی برای انتخابات ریاست جمهوری نوامبر ٢٠١٩ اتّخاذ کند. به گفته‌ی منابعی توافقی نانوشته میان غنوشی و سبسی وجود دارد که در انتخابات ریاست جمهوری مقابل هم قرار نگیرند. بعید است که وضعیت جسمانی سبسی، اجازه‌ی نامزدی به او در انتخابات پیش‌رو را بدهد. این مسأله راه غنوشی را هموار می‌کند.
شخصاً احتمال کاندیداتوری وی را زیاد می‌دانم. این احتمال وجود دارد که تحت فشار بدنه و رهبران نهضت نامزد شود. البتّه این به تنهایی نمی‌تواند وی را قانع کند، بلکه یقیناً شرایط داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی نقش تعیین‌کننده‌ای در تصمیم‌گیری غنوشی دارد. از لحاظ داخلی، نتایج انتخابات ماه می شوراهای محلّی و شهرداری‌ها و پیروزی نهضت مشوّق خوبی برای غنوشی است. همچنین امروز این حزب به دنبال انشقاق حاصله در حزب ندای تونس اکثریت پارلمانی را در اختیار دارد و شریک ائتلاف حاکم است. در عرصه‌ی منطقه‌ای عربی نیز محور ضدّ اخوانی به دنبال چنددستگی حاکم میان نظام‌های عربی، دیگر آن قدرت و توان سابق را ندارد وامروز محور قطر و ترکیه نیز قوی‌تر از قبل است و دیگر عربستان آن تأثیرگذاری سابق را ندارد.
از لحاظ بین‌المللی هم راشد غنوشی به عنوان یک رهبر میانه‌رو اسلامی از مقبولیت خوبی در اروپا برخوردار است. وی چهار سال است که مهمان ثابت کنفرانس اقتصادی داووس در سوئیس است.
با توجّه به پیروزی نهضت در انتخابات شوراهای محلّی، این احتمال نیز وجود دارد که در انتخابات پارلمانی تونس در اکتبر ٢٠١٩ بتواند برنده شود و حکومت را تشکیل دهد.
غنوشی نیم‌نگاهی به تجربه‌ی اسلام‌گرایان در مالزی و ترکیه دارد و می‌خواهد تونس نیز شاهد چنین توسعه اقتصادی باشد. امیدوار است این آروز به دستان او محقّق شود و این ممکن نخواهد بود مگر این که ردای رئیس جمهوری تونس را بر تن کند.
نامزدی غنوشی برای انتخابات به معنای حتمیت پیروزی او نیست. راه دشواری پیش‌رو خواهد داشت. وقتی کار او بسیار سخت خواهد بود که دیگر احزاب و جریان‌های سیاسی برای جلوگیری از پیروزی‌اش ائتلاف کنند و بر سر یک نامزد واحد متّفق شوند. البتّه به احتمال زیاد شاهد نامزدهای متعدّدی در انتخابات ریاست جمهوری تونس باشیم و در این صورت چنین ائتلافی شکل نخواهد گرفت، امّا همین تعدّد نامزدها می‌تواند انتخابات را به دور دوم بکشاند و در این دور ممکن است چنین ائتلافی انتخاباتی علیه رهبر نهضت به وجود آید.
البتّه ناگفته نماند که احتمال تمدید دوره‌ی ریاست جمهوری باجی سبسی به مدّت دو سال دیگر هم وجود دارد و این مسأله در حد یک پیشنهاد در حال بررسی است.
نظرات